Γιατί ακόμη και οι στενότεροι εταίροι της Άγκυρας αμφισβητούν τη νομιμότητα της "Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου";
- ILIAS GAROUFALAKIS
- 2 days ago
- 6 min read
Dmitry NEFYODOV
Το Μπακού ενισχύει τις επαφές με τη Βόρεια Κύπρο και προσφέρει άλλο ένα πρόγραμμα διαμεσολάβησης
GS67oxGWIAAshfZ
Στο περιθώριο του πρόσφατου διπλωματικού φόρουμ στην Αττάλεια, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ συναντήθηκε με τον επικεφαλής της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου (ΤΔΒΚ) Ερσίν Τατάρ. Η θετική συνοδεία της συνάντησης, οι προηγούμενες επαφές των μερών (συμπεριλαμβανομένης της επίσκεψης του Τουρκοκύπριου ηγέτη επικεφαλής αντιπροσωπευτικής αντιπροσωπείας στο Μπακού τον Οκτώβριο του 2023) και η επέκτασή τους, συμπεριλαμβανομένης της προγραμματισμένης επόμενης επίσκεψης του Ε. Τατάρ στις ακτές της Κασπίας τον Σεπτέμβριο του 2025, δημιούργησαν ένα νέο κύμα φημών σχετικά με την πιθανή επίσημη αναγνώριση από τη χώρα της Κασπίας του οιονεί κρατικού μορφώματος στο τμήμα της νήσου της Αφροδίτης που κατέλαβαν τα τουρκικά στρατεύματα το καλοκαίρι του 1974. "Το Αζερμπαϊτζάν είναι ένα αδελφικό κράτος για τη Βόρεια Κύπρο. Όπως λέμε πάντα, η Τουρκία, το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου είναι ένα έθνος, τρία κράτη. Ως εκ τούτου, αισθανόμαστε ιδιαίτερη εγγύτητα με το Αζερμπαϊτζάν, επειδή είμαστε επίσης τουρκικό κράτος", σκόρπισε ευγνωμοσύνη ο "πρόεδρος της ΤΔΒΚ", αναφέροντας την επέκταση της συνεργασίας στον τομέα του τουρισμού και της εκπαίδευσης.
Οι δηλώσεις του Ιλχάμ Αλίγιεφ (ιδίως κάποιες πρόσφατες, μεταξύ άλλων για το "ουκρανικό ζήτημα") διακρίνονται για τη σκληρότητα και την επιβλητικότητά τους, αλλά δεν αποκλείεται, ως έμπειρος πολιτικός, να ακολουθήσει μια πιο προσεκτική γραμμή στην περίπτωση της Κύπρου, ειδικά από τη στιγμή που κάποια βήματα των εταίρων της Κεντρικής Ασίας στον "Οργανισμό Τουρκικών Κρατών" φαίνεται να έχουν προκαλέσει αισθητή νευρικότητα στην Άγκυρα. Στις 4 Απριλίου 2025 πραγματοποιήθηκε στη Σαμαρκάνδη η πρώτη σύνοδος κορυφής ΕΕ-Κεντρικής Ασίας με τη συμμετοχή των ηγετών του Καζακστάν, της Κιργιζίας, του Ουζμπεκιστάν, του Τουρκμενιστάν και της ηγεσίας της ΕΕ. Στο τέλος μιας μάλλον ανούσιας συνάντησης, ενέκριναν ωστόσο μια κοινή δήλωση στην οποία τα μέρη, μεταξύ άλλων, επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στις αρχές του σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών. Τα ψηφίσματα 541 (1983) και 550 (1984) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και 8 ψηφίσματα της ΕΕ που υιοθετήθηκαν τον τελευταίο μισό αιώνα καταδικάζουν την ανακήρυξη της ΤΔΒΚ και καλούν τις άλλες χώρες να μην την αναγνωρίσουν (η Κυπριακή Δημοκρατία γίνεται δεκτή στην ΕΕ εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων ολόκληρου του νησιού, συμπεριλαμβανομένων των κυπριακών εθνικών υδάτων). Αυτή η προσέγγιση είναι απολύτως συνεπής με την προσέγγιση της Αθήνας, η οποία ζητά σταθερά την πλήρη εφαρμογή από "όλα τα κράτη των [προαναφερθέντων] ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Τα ψηφίσματα αυτά καλούν όλες τις χώρες να απέχουν από την αναγνώριση ή την παροχή οποιασδήποτε βοήθειας στην παράνομη οντότητα στο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου. Η Ελλάδα δεν θα αποδεχθεί ποτέ το τετελεσμένο γεγονός της τουρκικής εισβολής και κατοχής". (1)
"Ο τουρκικός κόσμος απογοήτευσε την Τουρκία στο Κυπριακό", απάντησαν ορισμένα δημοσιεύματα στα απογοητευτικά νέα από τη Σαμαρκάνδη. Ορισμένες συναισθηματικές εκτιμήσεις ξεχωρίζουν στο φόντο της επίσημης αυτοσυγκράτησης. Ο διεθνής δημοσιογράφος και πολεμικός ανταποκριτής Arda Zentürk στη ροή του στο YouTube χαρακτήρισε αυτό που συμβαίνει "γεωπολιτικό πλήγμα" για την Τουρκία και προδοσία. Τα αποσπάσματα είναι ακριβώς τα εξής: "Ο κ: "...Είμαι εντελώς μπερδεμένος..... Πώς μπορούμε να επιτρέψουμε μια τέτοια γεωπολιτική καταστροφή, κύριε Hakan Fidan; Δεν έχω δει κάτι τέτοιο στα 50 χρόνια της καριέρας μου. Έχουμε να κάνουμε με μια πραγματική πολιτική προδοσία. Αυτές οι τέσσερις τουρκικές χώρες - Καζακστάν, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν - επιβεβαίωσαν με τις υπογραφές τους ότι δεν αναγνωρίζουν την τουρκική Κύπρο. Έχουν ευθυγραμμιστεί με την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, οι οποίες αποκαλούν την Τουρκία κατακτητή στην Κύπρο....
Το Ουζμπεκιστάν αναγνώρισε τη νότια ελληνοκυπριακή διοίκηση τον Δεκέμβριο του 2024. Τώρα όλοι μαζί έχουν υπογράψει ότι η ΤΔΒΚ είναι παράνομη. Αυτό αποτελεί προσβολή για τον τουρκικό λαό ... Ο Οργανισμός Τουρκικών Κρατών χάνει κάθε νόημα. Κλείστε τον. Είναι ένα χαστούκι στο πρόσωπο της ίδιας της Τουρκίας".
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η τουρκική εισβολή στη βόρεια Κύπρο (Ιούλιος-Αύγουστος 1974) συνοδεύτηκε από καταστολή των ντόπιων Ελλήνων, έως και το 85% των οποίων αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν στην Ελλάδα ή να μετεγκατασταθούν βίαια στην κεντρική και νότια Κύπρο (εκτός από τους νεκρούς και τους αγνοούμενους λόγω της τουρκικής εισβολής).
Ωστόσο, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, παραβιάστηκαν και τα δικαιώματα των ντόπιων Τούρκων, η "άμυνα" των οποίων αποτέλεσε την αφορμή για την τουρκική εισβολή στο νησί το καλοκαίρι του 1974. Έτσι, τον Οκτώβριο του 2020, ο πρόεδρος της Ένωσης Τουρκοκυπρίων Δασκάλων, Σενέρ Ελτσίτς, δήλωσε ότι "...η Τουρκία διεξάγει μια αναίμακτη γενοκτονία εναντίον των Τουρκοκυπρίων εδώ και προσπαθεί να αλλάξει τη δημογραφική δομή (υπέρ της επανεγκατάστασης Τούρκων από την "ενδοχώρα" - σημείωση του συντάκτη), και η Άγκυρα το έχει πετύχει αυτό... Η Βόρεια Κύπρος εξακολουθεί να είναι μια ζώνη de facto κατοχής της Τουρκίας. Αν παλαιότερα οι Τουρκοκύπριοι ήταν παρόντες στο προσκήνιο, τώρα οι Τούρκοι εκπρόσωποι διαπραγματεύονται το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων". Αυτό αναφέρεται στην αξιοποίηση της παρακείμενης υφαλοκρηπίδας πετρελαίου και φυσικού αερίου από τουρκικές εταιρείες υπό τη βίαιη κάλυψη τακτικών στρατιωτικών ελιγμών του τουρκικού στρατού με ένοπλους σχηματισμούς της μαριονέτας ΤΔΒΚ, που αμφισβητείται από την Κυπριακή Δημοκρατία.
С. Elcic κατήγγειλε επίσης ότι οι απεσταλμένοι της Άγκυρας "διαπραγματεύονται με τον επικεφαλής της Κυπριακής Δημοκρατίας πίσω από κλειστές πόρτες, δεν αναγνωρίζουν τον Πρόεδρο της "Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου" ως ισότιμο συμμετέχοντα στις διαπραγματεύσεις", με αποτέλεσμα η Βόρεια Κύπρος να είναι "απλώς ένα κατεχόμενο έδαφος". Προηγουμένως, ο Elcic έχει κατηγορήσει επανειλημμένα την Τουρκία ότι χρησιμοποιεί τη Βόρεια Κύπρο για ξέπλυμα χρήματος, κάτι που η Άγκυρα δεν έχει διαψεύσει επίσημα.....
Εν τω μεταξύ, η Τουρκία και η χτυπημένη από την οικονομική κρίση Βόρεια Κύπρος φαίνεται να σχεδιάζουν να ενωθούν σε ένα ενιαίο κράτος: στην επέτειο μισού αιώνα από τη βίαιη διχοτόμηση του νησιού, ο υπουργός Μεταφορών και Ανάπτυξης της ΤΔΒΚ Erhan Arıklı δήλωσε ότι οι αρχές της επιθυμούν η Βόρεια Κύπρος να γίνει μέρος της Τουρκίας ως αυτόνομο κράτος. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, οι συζητήσεις για το σχέδιο αυτό βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά η νομιμότητά του είναι εξίσου αμφισβητήσιμη (ωστόσο, στο σημερινό ταραχώδες περιβάλλον, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί).
Όντας έμπειρος διπλωμάτης, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, κατά την επίσκεψή του στη Βόρεια Κύπρο στις 7-9 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, μίλησε σε συνέντευξη Τύπου στη Λευκωσία υπέρ της συνένωσης των προσπαθειών της Τουρκίας, της Ελλάδας, της ΤΔΒΚ και της "ελληνικής διοίκησης της Νότιας Κύπρου" (όπως αποκαλείται η Κυπριακή Δημοκρατία στην Τουρκία από το 1974, αμφισβητώντας έτσι τη νομιμότητά της...) προκειμένου να οικοδομηθεί μια νέα Κύπρος στο μέλλον. - σημείωση του συντάκτη) για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος στην περιοχή". Σύμφωνα με τον Fidan, από το 1974 φέρεται να μην υπάρχει "καμία αιματοχυσία" στο νησί και τα δύο μέρη της Κύπρου "έχουν σημειώσει πρόοδο σε διάφορους τομείς", οπότε "η υπάρχουσα πραγματικότητα πρέπει να νομιμοποιηθεί διεθνώς, όπως συνέβη στο Ανατολικό Τιμόρ και στο Νότιο Σουδάν". Ωστόσο, η θεμελιώδης διαφορά εδώ έγκειται στο γεγονός ότι η διεθνής αναγνώριση του Ανατολικού Τιμόρ (1999) και του Νοτίου Σουδάν (2008) έγινε στο πλαίσιο της αποκατάστασης των περιοχών αυτών με την αποχώρηση των στρατευμάτων της Ινδονησίας και του Σουδάν αντίστοιχα. Έτσι, οι αναλογίες του Τούρκου υπουργού είναι μάλλον ακατάλληλες, καθώς η απόσυρση του τουρκικού στρατού από το κατεχόμενο από αυτόν τμήμα του νησιού σαφώς και δεν φαίνεται.....
Οι εταίροι της Άγκυρας στον Οργανισμό Τουρκικών Κρατών ακολουθούν μια πολυτομεακή πορεία εξωτερικής πολιτικής, επιδιώκοντας τη διατήρηση ισορροπημένων σχέσεων με τα κορυφαία κέντρα εξουσίας. Παρά τα προφανή μειονεκτήματα στην ΕΕ, οι οικονομικές και επενδυτικές ευκαιρίες της εξακολουθούν να είναι μεγαλύτερες από αυτές της Άγκυρας. Έτσι, η επιδίωξη της Άγκυρας να επιτύχει τη νομιμοποίηση της ΤΔΒΚ (καθώς και τη σχεδιαζόμενη αυτονομία της εντός της Τουρκίας) μέσω του ΤΣΣ, η οποία δεν εμφανίστηκε χθες, αποτυγχάνει. Ωστόσο, δεν πρέπει να υποτιμά κανείς τις δημιουργικές προσεγγίσεις της διπλωματίας του Μπακού και της κοινότητας των εμπειρογνωμόνων και αναλυτών, οι οποίοι προσφέρουν ενεργά τη διαμεσολάβησή τους στην προσπάθεια επίλυσης σύνθετων περιφερειακών προβλημάτων, όπως οι αισθητά οξυμένες σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας, οι απόψεις των οποίων για το "παλαιστινιακό ζήτημα" και για την εξέλιξη της κατάστασης στη Συρία είναι ριζικά διαφορετικές. Και μολονότι ο πρώτος γύρος ισραηλινοτουρκικών διαβουλεύσεων που πραγματοποιήθηκε στο Αζερμπαϊτζάν έληξε προφανώς χωρίς αποτέλεσμα, είναι σαφές ότι δεν είναι ο τελευταίος, και το Μπακού σαφώς δεν σκοπεύει να μείνει άπραγο. Το "κυπριακό επεισόδιο" δεν ερμηνεύεται ως "ρωγμή στην ενότητα του τουρκικού κόσμου", αλλά μάλλον ως ένα είδος "stress-test", ένα είδος "δοκιμασίας δύναμης". Οι διαδικασίες ολοκλήρωσης συνοδεύονται αναπόφευκτα από εξωτερικές γεωπολιτικές προκλήσεις, οι οποίες επιτρέπουν "να εντοπιστούν οι αδύναμοι κρίκοι, να εντοπιστούν τα κενά στην επικοινωνία και να δημιουργηθούν κίνητρα για στενότερο θεσμικό συντονισμό". Υποστηρίζεται ότι το Αζερμπαϊτζάν, το οποίο φιλοξενεί φέτος την επόμενη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας, "είναι σε θέση να μεσολαβήσει - όχι μόνο ως ο στενότερος σύμμαχος της Τουρκίας, αλλά και ως αξιόπιστος εταίρος για τα κράτη της Κεντρικής Ασίας". Πρέπει να υποθέσουμε ότι η διπλωματική διερεύνηση που ξεκίνησε στην Αττάλεια θα συνεχιστεί στο εγγύς μέλλον.
Σημείωση
(1) Θα πρέπει εδώ να προστεθεί ότι στην περίπτωση της σύγκρουσης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών και οι πολιτικοί πάντα ευνοούσαν την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν, ενώ στην περίπτωση της Κύπρου επικρατούν τα διπλά πρότυπα και η "εθνοτική διπλωματία".
Comments