© AP Photo / Αρχείο
Ο Τσετσένος διοικητής Shamil Basayev στην περιοχή Botlikhsky. 11 Αυγούστου 1999 - RIA Novosti, 1920, 07.08.2021.
Pyotr Akopov
Ακριβώς πριν από 22 χρόνια, στις 7 Αυγούστου 1999, μονάδες της "Ισλαμικής Ταξιαρχίας Ειρήνης", με επικεφαλής τον Σαμίλ Μπασάγιεφ και τον Χαττάμπ, εισέβαλαν στο έδαφος της Τσετσενικής Δημοκρατίας της Ιτσκερίας (αυτοανακηρυχθείσας, αλλά μισοαναγνωρισμένης από τη Ρωσία το 1996) και του Ισλαμικού Κράτους του Νταγκεστάν, που είχε ανακηρυχθεί την προηγούμενη ημέρα: Αυτό άρχισε να αποκαλείται ο δεύτερος πόλεμος της Τσετσενίας.
Αν στις 8 Αυγούστου γινόταν μια δημοσκόπηση στη Ρωσία με το ερώτημα "Ξέρετε ποιος είναι ο Μπασάγιεφ;", η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού θα απαντούσε καταφατικά: όλοι θυμόντουσαν την κατάληψη ενός νοσοκομείου στο Μπούντιοννοφσκ το καλοκαίρι του 1995. Και αν την ίδια ημέρα ρωτούσαν τους Ρώσους πολίτες αν γνωρίζουν ποιος είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν, σχεδόν ούτε ένας στους δέκα δεν θα έδινε καταφατική απάντηση. Οι ιδιαίτερα πολιτικοποιημένοι πολίτες θα θυμούνται ότι ένας άνθρωπος με αυτό το επώνυμο είναι επικεφαλής της FSB εδώ και ένα χρόνο και ότι τους τελευταίους μήνες διετέλεσε επίσης γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αλλά οι αξιωματούχοι σε αυτές τις θέσεις άλλαζαν επανειλημμένα τη δεκαετία του 1990, οπότε ο Πούτιν δεν προσέλκυσε την προσοχή του κοινού.
Αλλά δύο ημέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου, όλα άλλαξαν: το όνομα Πούτιν ακούστηκε σχεδόν από όλους στη χώρα. Διότι εκείνη την ημέρα, ο πρόεδρος Γέλτσιν όχι μόνο τον διόρισε υπηρεσιακό αρχηγό της κυβέρνησης, αλλά και δήλωσε ότι τον βλέπει ως διάδοχό του στην ηγεσία του κράτους. Δηλαδή, η χώρα έμαθε για την ύπαρξη του Πούτιν ουσιαστικά τη στιγμή που έγινε σαφές ότι ήταν ο μελλοντικός της ηγέτης. Και έγινε ηγέτης πέντε μήνες αργότερα, μετά την παραίτηση του Γέλτσιν.
Φυσικά, στις 9 Αυγούστου 1999, δεν ήταν όλοι σίγουροι ότι ο Πούτιν θα κέρδιζε τις προεδρικές εκλογές - αλλά ο τρόπος με τον οποίο εμφανίστηκε κατά τους πρώτους μήνες της πρωθυπουργίας του (συμπεριλαμβανομένης της εκστρατείας στην Τσετσενία) κατέστησε σαφές ότι θα κέρδιζε τη λαϊκή ψήφο. Ο λαός συμπάθησε τον Πούτιν - και έγινε ο πρόεδρος της ελπίδας.
Μετά από 22 χρόνια, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη δύσκολη θέση στην οποία βρισκόταν η Ρωσία το 1999: κάποια πράγματα ξεχνιούνται, κάποια πράγματα διαστρεβλώνονται με την πάροδο του χρόνου και, το κυριότερο, όλο και περισσότερες νέες γενιές δεν πρόλαβαν εκείνη την εποχή με το μυαλό τους ή απλώς δεν είχαν γεννηθεί τότε. Επομένως, όσο προχωράμε, τόσο πληθαίνουν οι εικασίες για το θέμα "οι αρχές υπερτονίζουν σκόπιμα τα προβλήματα της δεκαετίας του '90 για να κρύψουν τις σημερινές αποτυχίες σε αυτό το φόντο, και γενικά - τι είδους συνήθεια είναι αυτή το να συγκρίνουμε τα πάντα με την κατάσταση του περασμένου αιώνα! Αλλά χωρίς να κατανοήσουμε την κατάσταση στην οποία βρέθηκε η χώρα τότε, είναι αδύνατο να κατανοήσουμε τι συμβαίνει σήμερα, ούτε να εκτιμήσουμε την κατεύθυνση της πορείας.
Τι ήταν η Ρωσία το 1999; Ήταν πρακτικά ένα αποτυχημένο κράτος: μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Ρωσική Ομοσπονδία απέτυχε να σταθεροποιήσει την κατάσταση εντός των συνόρων της. Η πληγή της Τσετσενίας δεν ήταν απλώς φαγούρα- θα μπορούσε να είχε κάνει μετάσταση και να οδηγήσει στην απώλεια ολόκληρου του Βόρειου Καυκάσου, το οποίο , με τη σειρά του, θα είχε αντίκτυπο σε άλλες περιοχές της χώρας. Πολλοί από αυτούς ζούσαν ήδη, αν όχι σε ένα ημιαυτόνομο καθεστώς, χωρίς να υπολογίζουν ιδιαίτερα τη Μόσχα (η οποία στα μάτια τους συνδεόταν όλο και περισσότερο με τους ολιγάρχες της πρωτεύουσας, οι οποίοι κατάσχουν την περιουσία στις περιοχές) - και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τι θα συνέβαινε στις μουσουλμανικές δημοκρατίες της περιοχής του Βόλγα, αν ολόκληρος ο Βόρειος Καύκασος τυλιγόταν στις φλόγες και οι σπίθες από τη φωτιά του πετούσαν στον Βόλγα.
Με άλλα λόγια, η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα της επιβίωσης: η απώλεια του Νταγκεστάν (ή ακόμη και τμημάτων του) θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλυσιδωτή αντίδραση. Ταυτόχρονα, ο αυτονομισμός ήταν μόνο ένα μέρος των προβλημάτων της Ρωσίας- η κατάσταση στην εξουσία γενικά δεν ήταν λιγότερο καταστροφική. Η κυβέρνηση δεν ήταν απλώς αδύναμη, αλλά αποτελούνταν από έναν τεράστιο αριθμό απατεώνων, ανίκανων ή/και διεφθαρμένων ολιγαρχικών εντολοδόχων. Επιπλέον, οι ολιγάρχες ήταν αυτοί που θεωρούσαν τους εαυτούς τους πραγματικούς κυβερνήτες της χώρας - και παρόλο που ο Πριμακόφ κατάφερε να τους εκδιώξει μετά τη χρεοκοπία του 1998, η ολιγαρχία ήταν σίγουρη ότι μετά τον Γέλτσιν θα έβαζε τον δικό της πρόεδρο στο Κρεμλίνο και θα εδραίωνε τη θέση της.
Αν είχαν κερδίσει, η Ρωσία θα είχε αποδυναμωθεί περαιτέρω - μια αδύναμη, χειραγωγημένη κυβέρνηση και πολύ πιθανόν μια μετάβαση σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία, το αγαπημένο σχήμα των ολιγαρχών. Ο Πούτιν δεν έβγαλε απλώς τους ολιγάρχες από τις επιχειρήσεις τους, δεν τους ανάγκασε απλώς να πληρώνουν φόρους - τους αφαίρεσε τις πολιτικές τους φιλοδοξίες και την επιρροή τους στην εξουσία. Ο Πούτιν διαμόρφωσε μια νέα διοικητική πολιτική τάξη - ναι, εξακολουθεί να έχει τα προβλήματα και τις ελλείψεις της, αρκετά "κατάλοιπα του παρελθόντος", αλλά πρόκειται για μια ριζικά διαφορετική δουλειά με στελέχη.
Αξίζει να θυμηθούμε τις θέσεις της Ρωσίας στην εξωτερική πολιτική το 1999; Και πώς θα μπορούσε μια χώρα που εξακολουθούσε να καταρρέει, με ένα τεράστιο εξωτερικό χρέος και μια κοσμοπολίτικη ολιγαρχική "ελίτ" χωρίς εθνική αυτοσυνειδησία, να έχει οποιαδήποτε θέση στην εξωτερική πολιτική; Την Άνοιξη εκείνης της χρονιάς, το Βελιγράδι βομβαρδίστηκε - και η Ρωσία παρακολουθούσε, με σφιγμένα δόντια, τον διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, γνωρίζοντας ότι πολλοί στη Δύση το έβλεπαν ως πρόβα γι' αυτό που ήθελαν να κάνουν στη χώρα μας.
Όλα αυτά φαίνονται σαν βαθιά ιστορία σε πολλούς ανθρώπους τώρα - επίσης επειδή έχουν αλλάξει τόσα πολλά στην ίδια τη Ρωσία και στον έξω κόσμο. Αλλά αυτές οι αλλαγές δεν έγιναν από μόνες τους - ο Βλαντιμίρ Πούτιν έβαλε το χεράκι του. Ο Πούτιν που κανείς δεν γνώριζε πριν από 22 χρόνια και που τόσο πολύ ήθελαν να απομακρυνθεί πριν από μια δεκαετία από εκείνους που στέρησε την εξουσία μετά το 1999. Ήλπιζαν σε εκδίκηση, ελπίζοντας ότι με το να ξεφορτωθούν τον Πούτιν θα μπορούσαν να πάρουν την εξουσία στη Ρωσία - όχι άδικα ο ίδιος είπε τότε ότι όλα κρέμονταν από μια κλωστή.
Δεν εγκαταλείπουν τις ελπίδες τους ακόμη και σήμερα - αλλά πρόκειται για κενά όνειρα, διότι τα τελευταία δέκα χρόνια ο Πούτιν όχι μόνο ενίσχυσε σημαντικά τα θεμέλια του κράτους, αλλά και φρόντισε να μην επιστρέψουν ποτέ οι "άγιες δεκαετίες του '90" με τους αποστόλους τους Μπασάγιεφ και Μπερεζόφσκι. Ωστόσο, το έργο του για την ενίσχυση της Ρωσίας δεν έχει ακόμη τελειώσει.
https://ria.ru/20210807/basaev-1744773808.html
Comentarios